سخن سردبیر

برای زینب، سپیده، پریسا، سهیلا، علیرضا، یاسمن، صبا، آتنا، گلرخ، فاطمه، نرگس، رومینا، سرگل و نسرین.

هر جنبش اجتماعی در آغاز با مقاومت‌ها و پس‌زدن‌های متعددی مواجه است. نیروی پیش‌برنده‌ﹺ حاملان، کنشگران و مخاطبان جنبش با توجه به ضرورت زمان و توان سازماندهی‌ می‌تواند موانع را یکی یکی کنار ‌زند و حتی در دوره‌ای که جنبش نتواند موفقیت‌های ملموسی به چنگ آورد، محتمل است آن را تبدیل به چرخ ایجاد تغییرات در ساحت‌های دیگر ‌کند. به محض اینکه سیل جنبش راه می‌افتد، متوقف کردن آن ممکن نیست. جنبش‌ها دارای نیروی تسری‌بخش و همبستگی‌سازهستند. این قول در مورد جنبش مبارزه با خشونت و آزار جنسی و جنسیتی معروف به می تو نیز کاملا صادق است. آغاز می تو در فضای فارسی زبان نشان داد، نبود کانال‌های حقوقی، فقدان فرصت‌ سامان‌یابی‌های مدنی یا امکان‌هایی برای گروه-نهادسازی و حتی ظرفیت‌هایی مثل تجمع‌های عمومی و پرفورمانس‌ (اجرا)های خیابانی هیچ کدام نتوانست تبدیل به مانعی ساختاری برای متوقف کردن جنبش شود.

در تجربه‌های مشابه بویژه در نمونه‌هایی که برای افزایش آگاهی و حساسیت و در نهایت همگانی شدن مبارزه علیه خشونت و آزار جنسی و به ثمر نشستن مبارزه، فرصت به راحتی در دسترس و فراهم بود، جنبش می تو در دیگر کشورها توانست از حمایت رسانه‌های جریان اصلی و رسمی بهره ببرد و در فاصله‌ کوتاهی عمومی شود. این در حالی بود که در تجربه‌ ما فضای آنلاین تا حدودی امکان‌های نداشته و دریغ‌شده‌ بیرونی را جبران کرد. نیروی جنبشی می تو توانست با تکیه بر قوت پیوند سازش، ظرفیت بالایی را برای متصل کردن بخش‌های مختلف جنبش زنان، جامعه‌ دگرباش و جنبش عمومی دادخواهی با روند همگانی خشونت پرهیزی که در سال‌های گذشته بر سر متوقف کردن اعدام، خشونت علیه زنان و کودکان، حمایت از پناهجویان و کمپین یک میلیون امضا، حقوق جامعه دگرباش و غیره بارها خود را نشان داده بود- فراهم کند. این جنبش فرصت جدیدی برای هم‌نشینی میان بخش‌های مختلف جامعه‌ی ایران فراهم کرد و مجددا این یادآوری مهم را پیش چشم همه‌ ما گذاشت که ندای ما از صدای دیگری شنیده می‌شود. به ما نشان داد زنجیره ساختن از مبارزه علیه خشونت بویژه خشونت‌های جنسی و جنسیتی در برش‌های متعددی از این جامعه معنا می‌یابد و مبارزه با خشونت و آزار جنسی تلاشی تک بعدی یا تک میدانی نیست. همبستگی هم ابزار این مبارزه است و هم نتیجه‌ آن.

مبارزه با خشونت و آزار جنسی تبدیل به محوری برای همیاری و کمک در بیان روایت‌ها، بازسازی گروه‌ها، تسهیل انتقال روایت‌ها و ساختن همبستگی‌های عاطفی جدید شد و گشایش‌های جدیدی را رقم زد. به لحاظ تکثر صدایی این شماره اسپکتروم با تعهد بر سر حفظ همین دستاوردها از نویسندگان مختلفی از جوامع غیراکثریتی در ایران دعوت کرد تا مسئله آزار جنسی را با قلم و بیان خودشان به گوش دیگران برسانند. این چنین بود که ما روبروی روشنگری آنها قرار گرفتیم.

در این مجموعه دکتر فاطمه کریمی از تاثیر روابط قدرت و نادیده گرفته شدن آزار بر زنان بویژه در موقعیت‌هایی که آزارگر چهره‌ای با سرمایه نمادین و پایگاه مردمی و چهره‌ای محبوب عمومی است، می‌گوید. رنگ باختن همدلی و دلیل تراشی برای وقوع آزار و نقش طرفداران چهره‌های سیاسی در ناباورپذیر کردن آزار توضیح داده می‌شود. منا سیلاوی از فشارهای چند لایه‌ی پدرسالاری به عنوان تنگنای عمومی سایه انداخته بر سر مسائل اجتماعی در ایران و بویژه در جامعه عرب برای ما روشن می‌کند که مبارزه با چنین پدیده‌ای چه تبعاتی برای زن عرب دارد. دکتر ناهید مطیع با بررسی آزار در محیط آکادمی از تاثیر پاکسازی‌های علمی همچون انقلاب فرهنگی و اسلامی کردن دانشگاه بر واژگون شدن اهداف توسعه اجتماع‌محور دانشگاه و ظهور پدیده‌ آزار جنسی در چنین بستری با ما سخن می‌گوید. سویل سلیمانی با روایتی از آزار جنسی در تجربه‌ خیابانی از زبان یک فمینیست ترک چالش مقابله با آزار جنسی را در قطب‌بندی‌های مرکز- حاشیه و فشار مضاعف بر زن ترک برای ما بازگو می‌کند.

نزهت بادی با طرح پرسشی از بازنمایی خشونت جنسی در سینمای ایران، بر این نکته دست می‌گذارد که مسئله فقط طرح موضوع تجاوز در سینما نیست، بلکه چگونگی بازنمایی آن و کنکاش پیرامون دلایل و نتایج آن است که اهمیت بیشتری دارد چرا که فیلمسازان در پرداختن به چنین موضوعی باید به نقش و تأثیر باورهای دینی، نگرش‌های پورنوگرافیک، ساختارهای قدرت توجه کنند.

دکتر فرنگیس بیات نیز در دو مطلب جدا اما به لحاظ پیوستی بهم متصل از چیستی و چگونگی عدالت ترمیمی می‌گوید و در وجهی دیگر از کمبودهای آن در جنبش می تو ایرانی. ما در این شماره علاوه بر موضوع آزار جنسی زنان به آزار جنسی اقلیت‌های جنسی و جنسیتی هم پرداخته‌ایمفهبد با پرسش از وضعیت خشونت‌ و آزارهای جنسی در جامعه‌ی هنری LGBTI پرسش‌هایی را از علیرضا شجاعیان هنرمندی از این جامعه با ما مرور می‌کند.

مجموعه با ارائه‌ معرفی کوتاهی از ابتکارهایی در باب مبارزه با خشونت و آزار جنسی گامی برای ارتقا ارزیابی جنبش جوان اما پر قدرت مبارزه با خشونت و آزار جنسی می تو برمی‌دارد و امید دارد این آغاز تداوم داشته باشد. می‌توان گفت جنبش می تو در کنار اتصال فضاهای مختلف کنشگری به یکدیگر و نیروهای پرسابقه و جوان در افق تحولات اجتماعی ایران می‌تواند به ظهور کنشگران و ترویجگران باانگیزه و آینده‌دار جدیدی منجر شود. این شماره اسپکتروم ایستاده بر این تلاش‌ها با همراهی گروه‌های مختلف جنبش زنان و کنشگران جامعه LGBTI ممکن شد.

لینک دانلود چهارمین گاهنامه اسپکتروم «خشونت جنسی»